مطلبی با عنوان: با چوخه کاران (بازنشر پس از ۱۱ سال)
مطلبی با عنوان: «با چوخه‌کاران» که در سال ۱۳۹۲ به قلم سرکار خانم مریم سلطان زاده در روزنامه دنیای اقتصاد به چاپ رسیده پس از ۱۱ سال بازنشر می شود و لینک کامل این مطلب با تشکر ویژه از ایشان در ذیل گذاشته می شود:
منبع: لینکِ روزنامه دنیای اقتصاد
https://donya-e-eqtesad.com/بخش-ویژه-نامه-۶۳/۳۲۷۴۰۰۰-با-چوخه-کاران
مریم سلطان‌زاده؛ مسابقات کشتی چوخا (با چوخه) خراسان قبل از آمدن روی تشک در سرای خان‌ها، عروسی‌ها، روز عید فطر و ۱۴ فروردین بر روی چمن و خاک نرم برگزار می‌شد. اوزان در کشتی با چوخه وجود نداشت، زمان مسابقه نامحدود بود و به اصطلاح با چوخه‌گیران در کشتی با چوخه، سایه انداختن پشت ضربه شمرده می‌شد و اکنون نیز ضربه شمرده می‌شود. در گذشته جوایز نفرات اول تا سوم، نفر اول اسب، نفر دوم گاو یا گوساله و نفر سوم قوچ بود. کشتی با چوخه خراسان با تلاش‌های مرحوم «منوچهر لطیف» از شکل سنتی خارج شد و در سال ۱۳۴۲ به‌صورت رسمی در شیروان برگزار شد.
کشتی با چوخه خراسان به غیر از خراسان و با عناوین «گوراش»، «گولش»، «آلیش» در ازبکستان، قزاقستان، تاتارستان و… رواج دارد و پس از استقلال ازبکستان و با تلاش‌های آن کشور، مسابقات کشتی با چوخه بین‌المللی شد و تیمی از با چوخه‌کاران خراسان شمالی و رضوی در مسابقات بین‌المللی کشتی با چوخه، کشورمان ایران را نمایندگی می‌کند. کشتی در ایران: کشتی در ایران از قدمتی بسیار طولانی برخوردار است، به طوری که تاریخ پیدایش آن نامعلوم و به موازات تاریخ پیش رفته است، این رشته در ایران، ترکیه، یونان، یو گسلاوی، روسیه، ژاپن و کره متداول بوده است و به شکل‌های مختلف انجام می‌شده است. این تنوع در اجرا حتی در کشور ما در استان‌ها، ایلات و عشایر نیز وجود داشته است. در خراسان با چوخه، در مازندران لوچو، در گیلان گیله مردی، بغل به بغل در ارسنجان، گلی یا روغنی در ترکیه، گرش در خوزستان، کمر به کمر در ترکمن صحرا، پهلوانی در زورخانه‌های تهران و قم، ترکمنی در مازندران، سومو در ژاپن، سامبو در روسیه و ده‌ها کشتی دیگر که سرآمد همه آنان کشتی با چوخه‌ای (چقه‌ای) بوده است.
کشتی با چوخه خراسان در کلات نادری، درگز، چاپشلو، قوچان، شیروان، چناران، بجنورد و اسفراین متداول بوده که بعدها در مشهد، نیشابور، تربت جام و آشخانه نیز مرسوم شده است. این ورزش در روستاها و در میان ایلات و عشایر انجام می‌گیرد و اوج شکوه و جلال آن در مراسم بزرگ سیزده و چهارده فروردین اسفراین است.
کُشتی با چوخه خراسان: کُشتی با چوخه یکی از بارزترین ویژگی‌های فرهنگی اجتماعی و بومی محلی خراسان بزرگ به‌ویژه منطقه شمال خراسان است. در این منطقه کُشتی با چوخه نه تنها به عنوان یک ورزش بلکه به عنوان یک آئین فرهنگی پهلوانی در تمام شئون زندگی مردم جریان دارد. آنها در جشن‌ها و اعیاد و عروسی‌های خود این آئین باستانی را اجرا می‌کنند و گرامی می‌دارند و از این طریق همواره روحیه مردانگی و پهلوانی را در خود زنده نگه می‌دارند.
اگر روزگاری کُشتی با چوخه در مناطق و شهرهایی همچون قوچان، اسفراین، چناران، شیروان، نیشابور، لایین و دیگر مناطق شمال خراسان مرسوم بود، اینک این ورزش به تدریج به سمت مناطق جنوبی‌تر خراسان نظیر فریمان، تربت جام، گناباد و… نیز کشیده شده و امروز مردم آن دیار نیز به چوخه علاقه نشان می‌دهند. اکنون که کُشتی با چوخه ثبت ملی و جهانی شده است ضروری است، دست‌اندرکاران ورزش کشور نگاه ویژه‌ای به این مقوله داشته باشند تا این آئین که ظرفیت‌های فرهنگی و اجتماعی و ورزشی بسیار بالایی دارد به جایگاه واقعی و شایسته خود دست یابد. ورزش و آئینی که در صورت شناخت خوب آن می‌تواند بسیاری از آسیب‌های اجتماعی به ویژه در میان جوانان را کاهش داده و به عنوان یک برنامه تفریحی و فرهنگی برای خانواده‌ها در نظر گرفته شود. جوایز کُشتی با چوخه جوایز کُشتی با چوخه نیز به سبب ماهیت سنتی و ملی‌‌اش متفاوت است. در اصطلاح به فاتحان میدان با چوخه «قند» اهدا می‌شود! کسی که نفر اول شود قند اول را به او می‌دهند. هدیه‌هایی که می‌تواند شتر، قوچ، قالی و گوسفند، ، لوازم منزل، وجه نقد و سکه و دیگر قندهایی است که برگزار‌کنندگان مسابقه‌‌ها می‌‌توانند به نفرات اول تا سوم اهدا کنند! غالبا به طور سنتی جوایز کُشتی با چوخه از نمادهای زندگی عشایری و روستایی در نظر گرفته می‌شود. گاهی اوقات نیز از دست بافته‌های عشایر نظیر قالی و جاجیم و گلیم استفاده می‌شود.البته این جوایز می‌تواند در مناطق مختلف متفاوت باشد. مهم این است که جوایز متناسب با شان این ورزش بوده و پشتوانه‌ای برای چوخه‌کار باشد…